Βυζαντινή Αυτοκρατορία

Το Ανατολικό τμήμα της Ρωμαϊκής Αυτοκρτορίας, ή αλλιώς Ανατολικό Ρωμαϊκό Κράτος, με πρωτεύουσα το Βυζάντιο, συνέχισε την πορεία του για έντεκα αιώνες μετά την κατάλυση του Δυτικού Ρωμαϊκού Κράτους. Οικοδομημένο πάνω στα θεμέλια του πανίσχυρου και οργανωμένου Ρωμαϊκού Κράτους, κατέληξε σε μια δομή καθαρά ελληνική, διαγράφοντας μια περίπλοκη πορεία. Το Βυζάντιο ιδρύθηκε το 659 π.Χ. από Μεγαρίτες με αρχηγό τον Βύζα. Η πρωτεύουσά τους ήταν η Κωνσταντινούπολη ή Νέα Ρώμη, και οι ίδιοι θεωρούσαν τους εα υτούς τους Ρωμαίους.

Το 324 όταν ο Μέγας Κωνσταντίνος γίνεται μονοκράτορας αποφάσισε την δημιουργία μιας νέας πρωτεύουσας. Η περιοχή που επέλεξε ήταν το Βυζάντιο, λόγω της θέσης της, και στα στρατηγικά, γεωπολιτικά και γεωγραφικά πλεονεκτήματά της. Αυτό κατέστησε τη Θράκη προνομιούχο περιοχή, καθώς γειτνίαζε με την έδρα της Αυτοκρατορίας. Το 14ο αιώνα μάλιστα το Διδυμότειχο κατέστη 3 φορές πρωτεύουσα της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας. Η ακτινοβολία της Κωνσταντινούπολης ευνόησε την ανάπτυξη σε όλο το σημερινό Βορειοελλαδικό χώρο και η Θεσσαλονίκη απέκτησε τον τίτλο «συμβασιλεύουσα». Από την αρχή της αυτοκρατορίας τέθηκε ο στόχος η Βυζαντινή Αυτοκρατορία, όπως μετεξελίχθηκε το Κράτος, να ανακαταλάβει όλα τα χαμένα εδάφη της : την έρημο της Αφρικής, τον Ατλαντικό Ωκεανό, τη Βόρεια Θάλασσα, τη Μεσοποταμία, την Αραβία, την Αίγυπτο και την έρημο της Κυρηναϊκής. Στην πραγματικότητα όμως, με την πάροδο των ετών η Βυζαντινή Αυτοκρατορία συρρικνωνόταν συνεχώς, για να περιοριστεί τελικά σε μία περιοχή γύρω από την Κωνσταντινούπολη, και να πέσει στα χέρια της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας μετά την Άλωσή της από τους Τούρκους στις 29 Μαΐου του 1453. Σταδιακά το Βυζάντιο κατακτήθηκε ολόκληρο μέσα στο 15ο αιώνα. Ήδη μεγάλο μέρος της σημερινής ελληνικής επικράτειας είχε κατακτηθεί ή δοθεί στους Ενετούς και τους Γενουάτες.

Η περιοχή της Ελλάδας στα πρώτα χρόνιας της Ανατολικής Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας ήταν προπύργιο του δωδεκαθεϊσμού, όμως υφίστατο πολλές θρησκευτικές επιθέσεις. Ο Ιουλιανός προσπάθησε ν΄ αναζωογονήσει την παλιά θρησκεία, ανεπιτυχώς. Ο Θεοδόσιος ο Μέγας κλείνει το Μαντείο, διατάζει να καταστραφούν οι ειδωλολατρικοί ναοί και καταργεί του Ολυμπιακούς αγώνες. Ο Ιουστινιανός κλείνει την Ακαδημία Πλάτωνος και καταστρέφει ή ακρωτηριάζει πολλά αρχαία μνημεία για να πάρει υλικό έτοιμο για να χτίσει την Αγια Σοφιά και να διακοσμήσει την Νέα Ρώμη. Σύμφωνα με τον Άγγελο Βλάχο, η στιγμή είναι ιστορική. Το «πας μη Έλλην βάρβαρος» αντιστρέφεται. «Πας Έλλην απεχθής ειδωλολάτρης». Το κύριο όνομα Έλλην γίνεται επίθετο κακόηχο και η νέα αυτή έννοια της λέξης θα εξαφανισθεί εντελώς μόνο μετά τον 8ο αι. μ.Χ., όταν εκχριστιανιστούν και οι τελευταίοιειδωλολάτρεςτηςπεριοχής της Μάνης.